De officiële talen van Madagascar zijn Frans, een overblijfsel uit de periode dat Madagascar onder Frans koloniaal bestuur stond, en het Malagasy. Veel mensen spreken Frans, maar lang niet iedereen spreekt het goed genoeg om de communicatie probleemloos te laten verlopen (zeker als je als Nederlander niet vloeiend Frans spreekt, wat meestal het geval zal zijn).

De taal die je in Madagascar hoofdzakelijk gesproken zult horen is het Malagasy, een taal die verwant schijnt te zijn aan talen uit zuid Azië. Het schijnt een niet erg ingewikkelde taal te zijn, maar voor ons Europeanen valt er op het eerste gezicht geen touw aan vast te knopen. Met het uit je hoofd leren van een aantal standaard woorden in het Malagasy maak je vrienden; men is kennelijk niet gewend dat je je als toerist cq blanke probeert aan te passen. Risico is wel dat men na een quasi-geroutineerd "misaotra" (=bedankt) aanneemt dat je Malagasy spreekt en vrolijkt begint te ratelen, waarna je alsnog schaapachtig in het Frans moet bekennen dat je dat laatste niet begrepen hebt...

Engels wordt buiten sommige grotere hotels en gidsen nauwelijks tot niet gesproken. Een Frans woordenboekje is dus geen overbodige luxe.

Er zijn natuurlijk legio manieren om in Madagascar te reizen, die over het algemeen perfect beschreven staan in alle reisgidsen. Ik zal me dan ook beperken tot de dingen die ons opvielen. Wij hebben in principe "onafhankelijk" gereisd, wat wil zeggen dat we geen georganiseerd toeristisch- of privévervoer hebben gebruikt. Al het vervoer is ter plekke geregeld, met uitzondering van het vervoer naar het Parc National Tsingy de Bemaraha, waar de wegen zó slecht zijn dat we een 4WD met gids/chauffeur moesten nemen.

Nadelig aan onafhankelijk reizen in Madagascar is dat alles veel tijd kost. Soms zelfs erg veel tijd. Dit is iemand die onafhankelijk en op de bonnefooi reist wel gewend, maar in Madagascar is het vaak nog net een tikje erger. Wie veel tijd heeft zal dit minder zwaar vinden wegen (of zelfs onderdeel vinden van de charme van het land).

De voordelen van onafhankelijk reizen zijn de manier waarmee je in contact komt met het Malagasy Leven en - niet verrassend natuurlijk - de onafhankelijkheid zelf! Het staat je vrij om een dag langer te blijven als het ergens prachtig is, of iets over te slaan wat je niet zo leuk lijkt. Het is daarnaast ook meestal een stuk goedkoper dan bijvoorbeeld een georganiseerde groepsreis of een permanente gids/chauffeur + auto.

Algemeen

De wegen in Madagascar zijn erg slecht. Alleen wegen met een aanduiding Route National zijn redelijk; meestal vergelijkbaar met een Nederlandse verharde veldweg. De meeste van deze wegen "stralen" vanuit de hoofdstad naar de kust uit; de meest bekende is de RN7 die van de hoofdstad Tana naar Toliara gaat. Wie echter van plek A aan de kust naar plek B aan de kust wil moet soms behoorlijk omrijden, vliegen, of in een extreem geval per zebu-kar dwars door de modder. Ook hier geldt: wie de tijd heeft, kan zich makkelijker aanpassen aan de complexe bereisbaarheid.

Vanwege de gestegen brandstofprijzen, die in Madagascar relatief nóg harder aankomen, zijn de vervoersprijzen ook omhoog gegaan. Een liter benzine kost inmiddels een half arbeiders-dagloon!

Toerisme wordt door velen gezien als een goede manier om een vitale aanvulling op het dagloon bij te schnabbelen. Het is daarom vaak moeilijk om écht objectieve en betrouwbare informatie te krijgen. Vragen als "welke taxi-brousse vertrekt het eerste" of "kan ik in 1 dag van A naar B komen" leveren vrijwel nooit direct een duidelijk en eerlijk antwoord op. De kans is groot dat men iets antwoordt waar men zelf of iemand in hun omgeving een graantje van mee kan pikken. Meestal niet erg, behalve wanneer de optie die wordt gepresenteerd duidelijk minder handig is dan de andere mogelijkheden. Internet is schaars, weinig Malagasy bedrijven hebben een site, er is vrijwel geen informatie op papier te vinden (vertrektijden, -plaatsen e.d.) en wie geen Malagasy mobieltje heeft&vloeiend Frans/Malagasy spreekt&contacten heeft, krijgt het regelmatig moeilijk bij het regelen van wat dan ook.

Een recente reisgids, in ieder geval nieuwer dan 2009, is van groot belang. De meest bekende reisgidsen in Nederland zijn de "Bradt" en de Lonely Planet. De Bradt gids geeft veel meer achtergrondinformatie over Madagascar dan de Lonely Planet, maar de laatste is duidelijk superieur als het om praktische reisinformatie gaat.

Pousse Pousse

Pousse Pousse betekent letterlijk "duw duw" en is de term waarmee de vele loop-riksja's worden aangeduid. Omdat er geen verbrandingsmotor aan te pas komt, zijn de prijzen niet zo sterk gestegen als die van de andere (benzine-aangedreven) vervoersopties. Er wordt veel geklaagd over opdringerige pousse-pousse-chauffeurs, maar hier hebben we niet zoveel van gemerkt (hooguit dat men buiten een restaurant wacht als men heeft gezien dat er blanken=potentiële klanten binnen zitten.

Taxi's

Vooral in Tana zijn taxi's een belangrijk vervoermiddel om je van, naar en binnen de stad te verplaatsen. Vooral in Tana zijn de prijzen vrij hoog en rekent men er vaak op dat je als toerist (nog) niet weet wat een faire prijs zou zijn. Dit is vooral bij het vliegveld het geval; negeer de kaartjes met de "officiële prijzen".

Taxi-Brousse

Taxi-Brousse betekent letterlijk "jungle taxi" en omvat een breed assortiment aan openbaar vervoer. Dit gaat van Camion Brousse (vrachtwagen met harde bankjes) tot een Taxi-Be (relatief moderne en grote busjes waarin iedereen een vaste stoel heeft en houdt). Voor het overgrote deel van de trajecten is de taxi-brousse in welke vorm dan ook de enige praktische manier om van A naar B te komen.

Vooral op de belangrijke trajecten en in de drukke maanden is het handig om vantevoren plekken te reserveren. Dit kan persoonlijk aan het schuurtje op het taxi brousse "station", maar als dit niet mogelijk is kun je dit goed door je hotel (of een bijna willekeurig iemand met een mobieltje) laten doen.

Er zijn meestal diverse grote en kleine maatschappijen die de taxis-brousses exploiteren. In onze ervaring vertrekken die verschillende maatschappijen meestal op ongeveer dezelfde tijden naar bepaalde bestemmingen, met eventuele onderlinge afspraken over wie écht als eerste de weg op gaat. Zie verder de opmerkingen onder "Algemeen": als blanke uitvogelen welk busje het beste bij jouw belangen aansluit is moeilijk. Daarnaast vertrekken de busjes meestal pas als ze helemaal vol zitten, al kun je de lege plekken afkopen om eerder weg te kunnen. Dit betekent meestal dat je een paar uur op een taxi-brousse-station zit te wachten waar nauwelijks iets gebeurt, waarna ineens alle busjes zowat tegelijkertijd naar dezelfde bestemming vertrekken. Oh, en "toute de suite" betekent kennelijk over een paar uur... Dat u het maar weet.

Busreizen

Voor zover ik weet zijn er op dit moment 2 treinlijnen in bedrijf; van Fianarantsoa naar Manakara en van Antananarivo naar Toamasina. De eerstgenoemde is het bekendste onder toeristen en rijdt ook het vaakste; 3x per week heen en 3x per week terug met zondag als rustdag. Het is een bijzondere belevenis, maar met een reisduur van 10-12 uur wel een vermoeiende.

Binnenlandse vluchten

Air Madagascar is de enige maatschappij die binnen Madagascar vliegt. Dit lijkt het bedrijf weinig reden te geven tot een klantgerichte bedrijfsvoering. Het wijzigen en schrappen van vluchten is aan de orde van de dag - op zich niet zo vreemd in een land waarin niets zeker is. Ook passend bij een monopoliepositie zijn de vrij hoge prijzen die voor binnenlandse vluchten gerekend worden.

Hoe luxueuzer je vakantie is, hoe minder je gebonden bent door het gewicht van je bagage. Qua kleding is het raadzaam om een goede trui mee te nemen (deze kun je natuurlijk ook erg goed ter plekke aanschaffen) en een winddichte jas. Absolute essentials  (wat mij betreft) zijn:

Aangezien heel Madagascar als malariagebied bekend staat (hoewel dit niet in geheel Madagascar terecht is):

Het drinkwater is niet geschikt voor consumptie. Het is aan te raden om alleen maar water te drinken dat gekookt, gefilterd en ontsmet is, of fleswater natuurlijk. Dit fleswater is in de meeste gebieden goed verkrijgbaar; in de achterlanden heeft men mogelijk alleen bier en cola als betrouwbare drank. Let bij fleswater wel op dat de fles nog de originele sluiting heeft en niet opnieuw gevuld en verzegeld is. IJsklontjes in je glas zijn mogelijk verdacht.

In dit soort landen neemt men het vaak wat minder nauw met de voedselhygiëne. Madagascar was wat dit betreft een echt dieptepunt. Met name vlees ligt meestal uren tot dagenlang buiten de koeling en in de zon, bedekt met vliegen. Hier schijnen zelfs locals ziek van te worden. Waarschijnlijk koopt men in de op toeristen gerichte restaurants wat meer verantwoord in. Het is doorgaans een risico om eten bij straatstalletjes te kopen, tenzij je je het kunt veroorloven een paar dagen ziek op bed te liggen.

De munteenheid van Madagascar is de Ariary (Ar) De wisselkoers is 1 Euro : 2770 Ariary (juli 2011).

Naast de Ariary accepteren banken, grotere hotels en andere toeristische bedrijven ook Euro's; makkelijker kan het niet. US dollars kun je alleen bij de bank omwisselen. Let op: Ariary worden NERGENS buiten Madagascar geaccepteerd, zelfs niet in Frankrijk. Gelukkig kun je je Ariary op het internationale vliegveld van Antananarivo goed omwisselen. Veel van de kantoortjes bleken echter nooit geopend gedurende de 5 keren dat we op het vliegveld waren. Een ander goed idee is misschien om wat Euro's achter de hand te houden en voor de laatste dagen hier zoveel mogelijk mee te betalen. Zo kun je op je gemak je Ariary opmaken en dan de laatste paar zaken met Euro's betalen.

Hoewel er in alle grotere stadjes en steden pinautomaten te vinden zijn, hebben wij er geen kunnen vinden die onze ABN pinpassen accepteerde. We waren dus volledig aangewezen op onze creditcard en het contant geld dat we bij ons hadden. Verhoog dus voor de zekerheid maar de limiet van je credit card..

Het grootste Ariary biljet is 10.000, ongeveer 3,5 euro dus. Reken op dikke pakken geld in je bagage! Doorgaans kwamen we uit met een dagbudget van ongeveer Ar160.000. Banken waar je geld kunt halen (en niet alleen wisselen) zijn alleen in de grotere plaatsen te vinden, dus je kunt maar beter genoeg centjes bij je hebben. Pinautomaten geven vaak maar 200.000 of 300.000 uit (genoeg voor 1 a 2 dagen). De kosten die de bank per transactie rekent, maakt dit een vrij prijzige manier. Bijna net zo prijzig, maar wel makkelijker, is de bank binnenlopen en aan de balie met je creditcard geld pinnen. Onze bank was wel zo onbehoorlijk om een aanzienlijk percentage als transactiekosten te rekenen in plaats van een vast bedrag, bovenop de wisselkoers die de Malagasy bank sowieso al berekende.

Misschien wel vanwege het Franse koloniale verleden zijn de zogenaamde "eurostekkers" (de platte Nederlandse stekkers zonder randaarde) overal te gebruiken. Makkelijker kan het niet! Het net levert 220V wisselstroom, wederom net als in Europa.

Wie met een (digitale) spiegelreflex op pad gaat, zal de volgende toebehoren goed kunnen gebruiken:

• Een "standaard" walkaround objectief
• Een tele objectief voor het fotograferen van dieren (en het onopgemerkt portretteren van mensen). Eventueel in combinatie met een statief of een monopod.
• Een groothoek objectief
• Een UV filter als standaard filter
• Een (circulair) polarisatiefilter; dit haalt veel hinderlijke schittering weg en maakt de kleuren dieper. Vooral de lucht krijgt een mooie diepblauwe kleur (als je met de zon in de rug fotografeert in ieder geval).

Om je sensor schoon te houden kun je (voorzichtig) een klein blaasbalgje gebruiken. Er zijn ook speciale kwastjes die (o.a. door middel van statische electriciteit,) de stofdeeltjes van je sensor af kunnen halen. Zorg ervoor dat er altijd een filter op je objectieven zit om beschadiging te voorkomen en als je van objectief wisselt, doe dit zo snel mogelijk en nooit bij stevige wind of in een stoffige omgeving.

Tijdstip

De algemene fotografieregels zijn: vroeg op de dag en later in de middag is het licht zachter en zijn de kleuren het mooist. Zeker in combinatie met een polarisatiefilter zijn later in de middag de mooiste foto's te maken.

Portretten

Zoals in veel andere 2e- en 3e wereldlanden, word je als rijke Nederlander regelmatig geconfronteerd met situaties die het begrip "armoede" opnieuw definiëren. Voor mij persoonlijk gold dat ik op veel momenten de behoefte voelde opkomen om er iets aan te doen. De meest voor de hand liggende manier is om geld te geven aan wie het het meest nodig lijkt te hebben. Natuurlijk kun je vaak inschatten of iets écht schrijnend is of niet, maar houd rekening met het toerisme-effect!

Het is niet moeilijk voor te stellen dat de mogelijkheid om met "niets" doen geld te verdienen (bijvoorbeeld met bedelen) een erg aantrekkelijke is. Er gaat dan ook een sterk leereffect van uit; wie eenmaal doorheeft hoe hij of zij er extra zielig/behoeftig of anderszins aalmoeswaardig uit kan zien, komt waarschijnlijk sterk in de verleiding. Vooral in het geval van jonge kinderen kan dat kwalijk zijn; als de kinderen al de kans hadden om naar school te gaan, zullen ouders de kinderen liever laten bedelen, zodat ze geld voor de familie kunnen verdienen. Begrijpelijk, maar niet de bedoeling natuurlijk. Verder schijnt het vaak ontwrichtend te werken op de structuur van het gezin als een van de kinderen meer verdient dan bijvoorbeeld de vader, die in de vaak traditionele gezinnen wordt geacht voor zijn gezin te zorgen.

De plaatsen die we bezocht hebben waar relatief veel gebedeld werd, waren Ifaty/Mangily en de Avenue du Baobab.

Fooien